Informacje o przetargu
„Przebudowa i remont dróg na terenie Gminy Nowe Miasto Lubawskie – drogi Jamielnik-Lekarty oraz Bratian-Mszanowo”
Opis przedmiotu przetargu: 1. Przedmiotem zamówienia jest przebudowa i remont dróg na terenie Gminy Nowe Miasto Lubawskie. Zamawiający podzielił przedmiot zamówienia na dwa zadania: 1) Zadanie I - Przebudowa drogi gminnej nr 181007N i 181003N łączących Jamielnik z Lekartami – etap III: a) Konstrukcja pieszo-jezdni o pow. 2654,6 m2. nawierzchnia z kostki betonowej bezfazowej szarej gr. 8 cm, podsypka cementowo-piaskowa 1:4 gr. 4 cm, podbudowa z mieszanki związanej cementem C8/10 gr. 20 cm, warstwa odsączająca z piasku gr. 20 cm b) Konstrukcja z bruku nawierzchnia z kostki betonowej bezfazowej czerwonej gr. 8 cm, podsypka cementowo-piaskowa 1:4 gr. 4 cm, podbudowa z mieszanki związanej cementem C8/10 gr. 20 cm, warstwa odsączająca z piasku gr. 20 cm c) Zadanie I obejmuje również: ustawienie krawężników 15x22 cm (1065 mb) na posypce cementowo piaskowej i na ławie betonowej C12/15, odwodnienie pasa drogowego (obejmuje m.in. montaż 8 studni chłonnych z kręgów betonowych o śr. 1200 mm), wymiana elementów infrastruktury światłowodowej (wymiana pokryw studzienek na pokrywy jezdniowe typu ciężkiego), wykonanie oznakowania pionowego – montaż 10 słupków do znaków drogowych, demontaż istniejących tarcz znaków oraz montaż tablic znaków drogowych – 13 szt. rozbiórka istniejącego ogrodzenia o dł. ok. 80 mb wraz z jego odtworzeniem (zgodnie z istniejącą technologią) i ustawieniem w zmienionej lokalizacji, UWAGA !: usunięcie kolizji kabla energetycznego z projektowaną studnią – szt. 3 (pozycja nie objęta dokumentacja przetargową – studnie zlokalizowane w trasie kabla energetycznego). 2) Zadanie II - Remont drogi gminnej nr 181055N w km 0+165-0+328 wraz z przepustem w km 0+217 w miejscowości Bratian-Mszanowo: a) Konstrukcja jezdni prawa strona drogi (patrząc od strony Bratiana) w-wa ścieralna z betonu asfaltowego AC 11S gr. 4 cm, w-wa wiążąca z betonu asfaltowego AC 16W gr. 4 cm, podbudowa z kruszywa 0/31,5 mm stab. mech. gr. 20 cm, materac z kruszywa 31,5/63 mm stab. mech gr. 20 cm, kamienie min. 50 cm stab. mech. przesypane pospółka gr. 100 cm, geosiatka, geowłóknina separacyjna zgodnie z SST. b) Konstrukcja jezdni lewa strona drogi (patrząc od strony Bratiana) w-wa ścieralna z betonu asfaltowego AC 11S gr. 4 cm, w-wa wiążąca z betonu asfaltowego AC 16W gr. 4 cm. c) Konstrukcja zjazdu na posesje nr 224/10 z betonu asfaltowego w-wa ścieralna z betonu asfaltowego AC 11S gr. 4 cm, w-wa wiążąca z betonu asfaltowego AC 16W gr. 4 cm, podbudowa z kruszywa 0/31,5 mm stab. mech. gr. 20 cm, warstwa odsączająca z piasku gr. 20 cm. d) Pod zjazdem na w/w posesje wykonać przepust SN 8 fi 400 mm, l=12 m wraz ze ściankami betonowymi i umocnieniem skarp i dna rowu z kostki kamiennej na podsypce cementowo-piaskowej 1:4 zgodnie z SST e) Konstrukcja zjazdu na posesje – pozostałe zjazdy w-wa ścieralna z betonu asfaltowego AC 11S gr. 4 cm, w-wa wiążąca z betonu asfaltowego AC 16W gr. 4 cm f) Pod zjazdami na ww. posesje należy pozostawić istniejące przepusty ze ściankami. g) Zadanie współfinansowane przez MSWiA w ramach podziału środków na usuwanie klęsk żywiołowych. 2. Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia został określony w dokumentacji technicznej. Dokumentacja techniczna składa się z dokumentacji projektowej, szczegółowej specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót i przedmiaru robót: 1) Zadanie Nr 1 - Załącznik Nr 7 do SIWZ, 2) Zadanie Nr 2 - Załącznik Nr 8 do SIWZ, 3. Przedmiar robót ma charakter pomocniczy i służy do zobrazowania skali robót budowlanych, ma on za zadanie pomóc Wykonawcom w oszacowaniu kosztów zamówienia. Ustanawia się następującą hierarchię dokumentów w celu ustalenia w przypadku wątpliwości czy dany element do wykonania wchodzi w zakres niniejszego zamówienia: 1) projekt budowlany, 2) szczegółowa specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót, 3) przedmiar robót. 4. Wizja lokalna w terenie. Pomimo „Szczegółowego opisu przedmiotu zamówienia”, Zamawiający informuje o możliwości dokonania przed złożeniem oferty wizji lokalnej terenu budowy w celu oszacowania przez Wykonawcę na jego własną odpowiedzialność, kosztów i ryzyk oraz wszelkich danych jakie mogą okazać się niezbędne do prawidłowego przygotowania oferty na wykonanie robót będących przedmiotem zamówienia. Dokonanie wizji lokalnej nie jest warunkiem koniecznym do złożenia oferty w niniejszym postępowaniu. Przeprowadzenie ewentualnej wizji lokalnej terenu budowy odbywa się na koszt własny Wykonawcy. 5. Równoważność: 1) Wszędzie tam, gdzie przedmiot zamówienia został opisany poprzez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu lub norm, europejskich ocen technicznych, aprobat, specyfikacji technicznych i systemów referencji technicznych, Zamawiający dopuszcza oferowanie przez Wykonawcę materiałów lub rozwiązań równoważnych w stosunku do opisanych w dokumentacji, pod warunkiem, że nie obniżą określonych w dokumentacji standardów, będą posiadały wymagane odpowiedne atesty, certyfikaty lub dopuszczenia oraz zapewnią wykonanie zamówienia zgodnie z oczekiwaniami i wymaganiami Zamawiającego określonymi w SIWZ. Wskazanie w „Szczegółowym opisie przedmiotu zamówienia – dokumentacji technicznej” przykładowych znaków towarowych patentów lub pochodzenia, norm, europejskich ocen technicznych ma na celu doprecyzowanie oczekiwań Zamawiającego w stosunku do przedmiotu zamówienia i stanowi wyłącznie wzorzec jakościowy przedmiotu zamówienia. W takiej sytuacji Zamawiający wymaga od Wykonawcy stosownie do treści art. 30 ust. 5 ustawy Pzp złożenia stosownych dokumentów uwiarygadniających zastosowanie rozwiązań równoważnych. W przypadku, gdy Wykonawca nie złoży w ofercie dokumentów o zastosowaniu innych równoważnych materiałów lub urządzeń lub rozwiązań, to rozumie się przez to, że do kalkulacji ceny oferty ujęto materiały i urządzenia zaproponowane w szczegółowym opisie przedmiotu zamówienia; w związku z tym Wykonawca jest zobowiązany zastosować do wykonania zamówienia materiały lub urządzenia lub rozwiązania zaproponowane w „Szczegółowym opisie przedmiotu zamówienia – dokumentacji technicznej”. 2) W przypadku, gdy Wykonawca zaproponuje rozwiązania równoważne, w tym materiały, urządzenia i inne elementy, zobowiązany jest wykonać i załączyć do oferty zestawienie wszystkich zaproponowanych rozwiązań równoważnych (np. materiałów, urządzeń oraz innych elementów równoważnych) i wykazać ich równoważność w stosunku do rozwiązań (np. materiału, urządzenia i innego elementu) opisanych w dokumentacji technicznej, ze wskazaniem nazwy, strony i pozycji w dokumentacji technicznej – Szczegółowym opisie przedmiotu zamówienia, których dotyczy. 3) Opis zaproponowanych rozwiązań równoważnych powinien być dołączony do oferty i musi być na tyle szczegółowy, żeby Zamawiający przy ocenie ofert mógł ocenić spełnienie wymagań dotyczących ich właściwości funkcjonalnych, jakościowych i parametrów oraz rozstrzygnąć, czy zaproponowane rozwiązania są równoważne. Oznacza to, że na Wykonawcy spoczywa obowiązek wykazania, że oferowane przez niego rozwiązania (np. materiały, urządzenia i inne elementy) są równoważne w stosunku do opisanych przez Zamawiającego. 4) Rozwiązania wynikające z zastosowania przez Wykonawcę materiałów, urządzeń i innych elementów równoważnych nie mogą wywołać żadnych zmian układu funkcjonalnego i parametrów techniczno-użytkowych. 5) Zamawiający do wszystkich znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu lub norm europejskich ocen technicznych, aprobat, specyfikacji technicznych i systemów referencji technicznych wskazanych w szczegółowym opisie przedmiotu zamówienia, dopisuje się wyrazy „lub równoważne”. 6. Wszystkie zapisy SIWZ należy rozpatrywać łącznie z opisami technicznymi zawartymi w dokumentacji projektowej. 7. Zamawiający nie wprowadza zastrzeżenia wskazującego na obowiązek osobistego wykonania przez Wykonawcę kluczowych części zamówienia. 8. Wykonawca zobowiązany jest przedstawić w ofercie część zamówienia, której wykonanie powierzy podwykonawcom. Nie wykazanie podwykonawstwa przez Wykonawcę w ofercie oznaczać będzie, że przedmiot zamówienia zrealizowany zostanie wyłącznie przez Wykonawcę. 9. Realizacja zamówienia podlega prawu polskiemu, w tym w szczególności ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1332 z późn. zm.), ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.) i ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. 2017 r. poz. 1579 ze zm.). 10. Wykonawca będzie zobowiązany do wykonania robót budowlanych zgodnie z prawem polskim, a w szczególności z przepisami techniczno-budowlanymi, przepisami dotyczącymi samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz przepisami dotyczącymi wyrobów, materiałów stosowanych w budownictwie. 11. Wymagany minimalny okres gwarancji jakości i rękojmi za wady wynosi 3 lata (36 miesięcy) od daty podpisania protokołu odbioru końcowego inwestycji. 12. Zamawiający stosownie do art. 29 ust. 3a ustawy Pzp, wymaga, aby wykonawca lub ewentualny podwykonawca zatrudniał na podstawie umowy o pracę osoby wykonujące czynności w zakresie realizacji zamówienia wszystkie prace fizyczne w szczególności związane z: 1) wykonywaniem wszystkich prac przygotowawczych, 2) wykonywaniem czynności związanych z obsługą sprzętu budowlanego wykorzystywanego na budowie w związku z realizacją przedmiotu zamówienia - koparki, walce, samochody samowyładowcze, zagęszczarki, przecinarki do betonu, itp. 3) wykonaniem prac związanych z wykonaniem wykopów, podbudowy, posadowieniem krawężników, obrzeży. 4) oraz pozostałe roboty drogowe wykonywane zgodnie ze szczegółowymi specyfikacjami technicznymi, jeżeli wykonywanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. 13. Powyższy wymóg nie jest skuteczny w przypadku, gdy w/w czynności zostaną powierzone osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, które w/w czynności będą wykonywać osobiście na podstawie łączącego je z wykonawcą lub podwykonawcą stosunku cywilnoprawnego. 14. Zamawiający nie narzuca wymiaru etatu, na jaki ma lub mają być zatrudnione osoba lub osoby wykonujące w/w czynności. 15. Wykonawca lub podwykonawca zatrudni osoby te na okres od rozpoczęcia do końca upływu terminu realizacji zamówienia; w przypadku rozwiązania stosunku pracy przez pracownika lub pracodawcę przez zakończeniem tego okresu, wykonawca będzie obowiązany do zatrudnienia na to miejsce inną osobę. 16. Wymagania dotyczące zatrudnienia przez Wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę, o których mowa w art. 29 ust. 3a ustawy PZP, osób wykonujących wskazane przez Zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, zostały określone w Załączniku nr 6 do SIWZ – projekcie umowy. Powyższe wymagania określają w szczególności: 1) rodzaj czynności w zakresie realizacji zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez Wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia, 2) sposób dokumentowania zatrudnienia osób, o których mowa w art. 29 ust. 3a ustawy PZP, 3) uprawnienia Zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez Wykonawcę wymagań, o których mowa w art. 29 ust. 3a ustawy PZP, oraz sankcje z tytułu niespełnienia tych wymagań. 17. Podwykonawca, o którym mowa w art. 29 ust. 3a ustawy Pzp, winien być rozumiany jako podmiot, z którym zawarto umowę o podwykonawstwo zdefiniowaną w art. 2 pkt 9b) ustawy Pzp. Pod pojęciem umowy o podwykonawstwo rozumie się umowę w formie pisemnej o charakterze odpłatnym, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane stanowiące część zamówienia publicznego, zawartą między wybranym przez zamawiającego wykonawcą a innym podmiotem (podwykonawcą), a w przypadku zamówień publicznych na roboty budowlane także między podwykonawcą a dalszym podwykonawcą lub między dalszymi podwykonawcami (art. 2 pkt 9b) ustawy Pzp). 18. Wykonawca zobowiązany jest zrealizować zamówienie na zasadach i warunkach opisanych we wzorze umowy stanowiącym załącznik nr 6 do SIWZ.
Zamawiający:
Gmina Nowe Miasto Lubawskie
Adres: | Podleśna 1, 13-300 Mszanowo, woj. warmińsko-mazurskie |
---|---|
Dane kontaktowe: | email: zamowienia@gminanml.pl, tel: 56 4726300, 4726317, fax: 564 726 305 |
Dane postępowania
ID postępowania: | 581528-N-2018 | ||
---|---|---|---|
Data publikacji zamówienia: | 2018-06-29 | Termin składania wniosków: | 2018-07-13 |
Rodzaj zamówienia: | roboty budowlane | Tryb& postępowania [PN]: | Przetarg nieograniczony |
Czas na realizację: | 110 dni | Wadium: | 1700 ZŁ |
Oferty uzupełniające: | NIE | Oferty częściowe: | TAK |
Oferty wariantowe: | NIE | Przewidywana licyctacja: | NIE |
Ilość części: | 2 | Kryterium ceny: | 60% |
WWW ogłoszenia: | www.bip.gminanml.pl | Informacja dostępna pod: | www.bip.gminanml.pl |
Okres związania ofertą: | 30 dni |
Kody CPV
45233120-6 | Roboty w zakresie budowy dróg | |
45233123-7 | Roboty budowlane w zakresie dróg podrzędnych | |
45233222-1 | Roboty budowlane w zakresie układania chodników i asfaltowania |
Wyniki
Nazwa części | Wykonawca | Wartość |
---|---|---|
1) Zadanie I - Przebudowa drogi gminnej nr 181007N i 181003N łączących Jamielnik z Lekartami – etap III | Zakład Usług Komunalnych w Mszanowie Sp. z o.o. Mszanowo | 485 344,00 |
Barometr Ryzyka NadużyćRaport końcowy na temat potencjalnego ryzyka nadużyć dla wskazanej części wyniku postępowania przetargowego.
| Dane ogłoszenia o wyniku: Data udzielenia: 2018-07-26 Dotyczy cześci nr: 1 Kody CPV: 45233120 45233123 45233222 Ilość podmiotów składających się na wykonawcę: 1 Kwota oferty w PLN: 485 345,00 zł Minimalna złożona oferta: 485 345,00 zł Ilość złożonych ofert: 1 Ilość ofert odrzuconych przez zamawiającego: 0 Minimalna złożona oferta: 485 345,00 zł Maksymalna złożona oferta: 485 345,00 zł | |
Nazwa części | Wykonawca | Wartość |
Zadanie II - Remont drogi gminnej nr 181055N w km 0+165-0+328 wraz z przepustem w km 0+217 w miejscowości Bratian-Mszanowo | Przedsiębiorstwo Drogowo Budowlane Sp. z o.o. Brodnica | 360 047,00 |
Barometr Ryzyka NadużyćRaport końcowy na temat potencjalnego ryzyka nadużyć dla wskazanej części wyniku postępowania przetargowego.
| Dane ogłoszenia o wyniku: Data udzielenia: 2018-07-26 Dotyczy cześci nr: 2 Kody CPV: 45233120 45233123 45233222 Ilość podmiotów składających się na wykonawcę: 1 Kwota oferty w PLN: 360 048,00 zł Minimalna złożona oferta: 360 048,00 zł Ilość złożonych ofert: 1 Ilość ofert odrzuconych przez zamawiającego: 0 Minimalna złożona oferta: 360 048,00 zł Maksymalna złożona oferta: 360 048,00 zł | |
OGŁOSZENIE O UDZIELENIU ZAMÓWIENIA - Roboty budowlane
Zamieszczanie ogłoszenia:
Ogłoszenie dotyczy:
Zamówienie dotyczy projektu lub programu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej
Zamówienie było przedmiotem ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych:
Numer ogłoszenia: 581528-N-2018
Ogłoszenie o zmianie ogłoszenia zostało zamieszczone w Biuletynie Zamówień Publicznych:
I. 1) NAZWA I ADRES:
Adres strony internetowej (url): www.bip.gminanml.pl
I.2) RODZAJ ZAMAWIAJĄCEGO:
II.1) Nazwa nadana zamówieniu przez zamawiającego:
Numer referencyjny
(jeżeli dotyczy):
II.2) Rodzaj zamówienia:
II.3) Krótki opis przedmiotu zamówienia
(wielkość, zakres, rodzaj i ilość dostaw, usług lub robót budowlanych lub określenie zapotrzebowania i wymagań )
a w przypadku partnerstwa innowacyjnego - określenie zapotrzebowania na innowacyjny produkt, usługę lub roboty budowlane:
II.4) Informacja o częściach zamówienia:
Zamówienie było podzielone na części:
II.5) Główny Kod CPV:
45233120-6
Dodatkowe kody CPV:
45233123-7, 45233222-1
III.1) TRYB UDZIELENIA ZAMÓWIENIA
III.2) Ogłoszenie dotyczy zakończenia dynamicznego systemu zakupów
III.3) Informacje dodatkowe:
CZĘŚĆ NR: 1 NAZWA: 1) Zadanie I - Przebudowa drogi gminnej nr 181007N i 181003N łączących Jamielnik z Lekartami – etap III | |
IV.1) DATA UDZIELENIA ZAMÓWIENIA: 26/07/2018 IV.2) Całkowita wartość zamówienia Wartość bez VAT 497347.61 Waluta PLN IV.3) INFORMACJE O OFERTACH Liczba otrzymanych ofert: 1 w tym: liczba otrzymanych ofert od małych i średnich przedsiębiorstw: 1 liczba otrzymanych ofert od wykonawców z innych państw członkowskich Unii Europejskiej: 0 liczba otrzymanych ofert od wykonawców z państw niebędących członkami Unii Europejskiej: 0 liczba ofert otrzymanych drogą elektroniczną: 0 IV.4) LICZBA ODRZUCONYCH OFERT: 0 IV.5) NAZWA I ADRES WYKONAWCY, KTÓREMU UDZIELONO ZAMÓWIENIA Zamówienie zostało udzielone wykonawcom wspólnie ubiegającym się o udzielenie: nie Nazwa wykonawcy: Zakład Usług Komunalnych w Mszanowie Sp. z o.o. Email wykonawcy: Adres pocztowy: ul. Parkowa 2 Kod pocztowy: 13-300 Miejscowość: Mszanowo Kraj/woj.: warmińsko - mazurskie Wykonawca jest małym/średnim przedsiębiorcą: tak Wykonawca pochodzi z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej: nie Wykonawca pochodzi z innego państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej: nie IV.6) INFORMACJA O CENIE WYBRANEJ OFERTY/ WARTOŚCI ZAWARTEJ UMOWY ORAZ O OFERTACH Z NAJNIŻSZĄ I NAJWYŻSZĄ CENĄ/KOSZTEM Cena wybranej oferty/wartość umowy 485344.58 Oferta z najniższą ceną/kosztem 485344.58 Oferta z najwyższą ceną/kosztem 485344.58 Waluta: PLN IV.7) Informacje na temat podwykonawstwa Wykonawca przewiduje powierzenie wykonania części zamówienia podwykonawcy/podwykonawcom nie Wartość lub procentowa część zamówienia, jaka zostanie powierzona podwykonawcy lub podwykonawcom: IV.8) Informacje dodatkowe: |
CZĘŚĆ NR: 2 NAZWA: Zadanie II - Remont drogi gminnej nr 181055N w km 0+165-0+328 wraz z przepustem w km 0+217 w miejscowości Bratian-Mszanowo | |
IV.1) DATA UDZIELENIA ZAMÓWIENIA: 26/07/2018 IV.2) Całkowita wartość zamówienia Wartość bez VAT 267673.71 Waluta PLN IV.3) INFORMACJE O OFERTACH Liczba otrzymanych ofert: 1 w tym: liczba otrzymanych ofert od małych i średnich przedsiębiorstw: 1 liczba otrzymanych ofert od wykonawców z innych państw członkowskich Unii Europejskiej: 0 liczba otrzymanych ofert od wykonawców z państw niebędących członkami Unii Europejskiej: 0 liczba ofert otrzymanych drogą elektroniczną: 0 IV.4) LICZBA ODRZUCONYCH OFERT: 0 IV.5) NAZWA I ADRES WYKONAWCY, KTÓREMU UDZIELONO ZAMÓWIENIA Zamówienie zostało udzielone wykonawcom wspólnie ubiegającym się o udzielenie: nie Nazwa wykonawcy: Przedsiębiorstwo Drogowo Budowlane Sp. z o.o. Email wykonawcy: Adres pocztowy: ul. Długa 27 Kod pocztowy: 87-300 Miejscowość: Brodnica Kraj/woj.: kujawsko - pomorskie Wykonawca jest małym/średnim przedsiębiorcą: tak Wykonawca pochodzi z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej: nie Wykonawca pochodzi z innego państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej: nie IV.6) INFORMACJA O CENIE WYBRANEJ OFERTY/ WARTOŚCI ZAWARTEJ UMOWY ORAZ O OFERTACH Z NAJNIŻSZĄ I NAJWYŻSZĄ CENĄ/KOSZTEM Cena wybranej oferty/wartość umowy 360047.96 Oferta z najniższą ceną/kosztem 360047.96 Oferta z najwyższą ceną/kosztem 360047.96 Waluta: PLN IV.7) Informacje na temat podwykonawstwa Wykonawca przewiduje powierzenie wykonania części zamówienia podwykonawcy/podwykonawcom nie Wartość lub procentowa część zamówienia, jaka zostanie powierzona podwykonawcy lub podwykonawcom: IV.8) Informacje dodatkowe: |
IV.9) UZASADNIENIE UDZIELENIA ZAMÓWIENIA W TRYBIE NEGOCJACJI BEZ OGŁOSZENIA, ZAMÓWIENIA Z WOLNEJ RĘKI ALBO ZAPYTANIA O CENĘ
IV.9.1) Podstawa prawna
IV.9.2) Uzasadnienie wyboru trybu